Türkiye’de yaşanan mali çöküş ülkedeki inşaat patlamasını aniden durdurdu.
Tayyip Erdoğan’ın favori projelerinden bazıları bile ya askıya alındı ya da
nakit sıkışıklığı ve borç yükü nedeniyle küçültüldü.
Ahval‘in
haberi:
İnşaat firmalarının duran projelerle ilgili,
sıradan Türkiyelilerin ise atıl inşaat sahaları ve aylardır el sürülmeden
bekleyen yarım kalmış inşaatlarla ilgili fısıl fısıl dile getirdikleri
endişeler, son haftalarda giderek daha yüksek bir sesle paylaşılmaya başlandı.
Bu hafta yerel medya organlarında İstanbul’daki önemli
bir toplu taşıma projesi olan ve şehrin Avrupa ve Asya yakalarını birleştiren
Kabataş vapur iskelesinin küçültüleceğine ilişkin haberler yer aldı.
Independent’tan Borzou Daragahi’nin haberine göre
uzmanlar, tüm ülkedeki inşaat sahalarındaki faaliyetlerin durduğunu, projelerin
askıya alındığını veya ertelendiğini belirtiyor. İnşaat vinçleri yerli yerinde
ama iş durmuş durumda.
Haber, sektörden esnaf ve uzmanların görüşleri ile şöyle
devam ediyor:
Resmi çevrelerle iyi bağları olan bir müteahhit,
“Gösterişli altyapı projelerini yapan koca koca şirketlerin parası kalmadı”
dedi ve ekledi: “Hükümet harcamaları dondurdu. Bütün projeleri gözden
geçirip öncelikleri yeniden belirleyecekler.”
SEÇMEN İÇİN CAMİLER,KÖPRÜLER VE HAVALANLARINA AĞIRLIK VERİLİYOR
İstanbul’un eski belediye başkanı olan Erdoğan, ününü ve
seçmenler nezdindeki popülerliğini, camiler, havalanları, köprüler gibi dev
kamu projeleriyle birlikte toplu konut siteleri, parıltılı gökdelenler ve Türk
ve dünya markalarının satıldığı AVM’ler gibi büyük özel sektör projelerini
mümkün kılmasına borçlu.
Ancak bu mucize yurt dışından alınan ucuz kredilere
dayanıyordu. Amerika’daki faiz oranlarının ve Türkiye ekonomisinin sağlığı ile
ilgili endişelerin artmasıyla birlikte bu kaynak artık kurudu. Finans
uzmanları, müteahhitler ve bankacılar, aralarında bizzat Erdoğan tarafından
“çılgın” olarak tanımlanmış Kanal İstanbul’un da bulunduğu projelerin çoğunun
artık kuşkulu olduğunu söylüyor.
Ekonomist ve danışman Atilla Yeşilada, “Kanal İstanbul
artık neredeyse imkansız hale geldi. Çünkü artık kimse Türkiye’ye borç vermek
istemiyor” dedi.
Daha bir kaç ay önce İstanbul’un Taksim meydanı inşaat
gürültüsünden geçilmiyordu. Yeni bir opera ve performans sanatları merkezine
yer açmak için eski AKM yıkılıyor, meydanın hemen yanında Osmanlı tarzı dev bir
cami inşaatı sürüyor, vinçler caminin kubbelerini ve minarelerini yerine
yerleştiriyordu.
Ancak son haftalarda bu inşaat faaliyetlerinin çoğu
durdu.İçeriden bilgi alabilen kaynaklar, Türkiye’nin finansal
sıkışıklığının bir çok projeyi durdurduğunu belirtiyor. Ancak şehir planlama
uzmanları bilgi almakta güçlük çektiklerini, belediye yetkililerinden de devlet
yetkililerinden de hangi projelerin iptal edildiğine, ertelendiğine,
değiştirildiğine veya devam ettiğine ilişkin bilgi alamadıklarını söylüyor.
Independent, saatler boyunca yetkilileri, müteahhitleri
ve projelerle bağlantılı mimarları aradı veya onlarla e-posta yoluyla bağlantıya
geçmeye çalıştı ancak çok az sağlam bilgi edinebildi. İstanbul’un yeni
havalanının ilk etap inşaatı planlandığı şekilde sürüyor ve Cumhuriyeti’in 95.
kuruluş yıldönümü olan 29 Ekim günü açılacak.
Ancak iki şehir plancı, İstanbul’da sürmekte olan 8 metro
inşaatından 6’sının ertelendiğini belirtti.Yeşilada, “Resmi olarak itiraf edilmese bile bu
projelerin tamamı ya yavaşladı ya da erteleniyor” dedi.
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, geçtiğimiz ay
Türk Lirası’nda yaşanan düşüş nedeniyle alınması gerekli görülen kemer sıkma
önlemleri kapsamında tüm bakanlıkların yatırım projelerini gözden
geçireceklerini açıkladı. Türk Lirası, Amerika ile yaşanan gerilim ve
Türkiye’nin kredi itibarı ile ilgili uzun süredir beslenmekte olan kaygılar
nedeniyle bu sene %40 değer kaybetmişti.
MİT’İN BİNASI BİLE ASKIYA ALINDI
Kamu sektöründe, Milli İstihbarat Teşkilatı binasının
yenilenmesi gibi projeler bile askıya alındı. Yeşilada, devletten iş almış
müteahhitlerin para alamadıklarından yakınarak, işçilerinden işe gelmemelerini
istediklerini söylüyor.
Özel sektör projeleri de durdu. Müteahhitler ellerindeki
konutlara satıcı bulmadan hammadde veya işçi alımı yapmak istemiyor.
Nef Reserve Kandilli, Mesa Cadde ve Nidapark gibi
gösterişli lüks konut inşaatlarında da temel kazmaya başlanmış olsa da inşaat
faaliyetleri durdu. Ucuz Türk Lirası cinsinden kredilerle desteklenen konut
satışlarında bir değişiklik gözlemlenmedi. Ancak satılmamış çok sayıda daire
var. Emlakçılar, satılmamış daire sayısını 1.4 ila 2 milyon arasında tahmin
ediyor.
GEÇEN DÖNEM, TOKİ VE HALK BANK GİBİ KAMU KURULUŞLARI ZOR DURUMDAKİ ŞİRKETLERİ KURTARDI
Geçtiğimiz ekonomik krizlerde Türkiye’nin TOKİ gibi kamu
kuruluşları veya Halkbank gibi kamu bankaları zor durumdaki projeleri ve
şirketleri kurtarmıştı. Ancak bu kez Türkiye hükümeti de nakit sıkıntısı
çekiyor ve Halkbank da İran’la yaptığı işlemler nedeniyle Amerika’da açılan bir
davadan dolayı çok büyük bir para cezası alabilir.
Bir müteahhit, “Piyasada para yok, Erdoğan’ın nereye
gittiğimizle ilgili bir vizyonu var” dedi ve devam etti:
“Ama herkesi inşaat yapmaya devam etmeleri için zorlamak
akıllıca değil. Şimdi hükümetin bir adım geri çekilip bir muhasebe yapması
lazım.”